Bij steeds meer producten en diensten vragen mensen zich of deze wel duurzaam zijn. Laten we daarom eens kijken naar een van de meest bekende en gebruikte diensten van Nederland: iDeal.

Het is alweer 18 jaar geleden dat deze online betaalmethode in Nederland verscheen als alternatief voor de wirwar aan online betaalsystemen. Het is moeilijk voor te stellen hoe internet en online winkelen toen nog in de kinderschoenen stond en hoe de betrokkenen zich aan de nieuwe realiteit probeerden aan te passen.

Hoe de situatie toen was valt op te maken uit een quote van Wijnand Jongen, destijds (in 2002) directeur van Thuiswinkel.org:

“Het aanbod [van betaalsystemen red.] is zelfs zo groot dat zowel consumenten als thuiswinkeliers door de bomen het bos niet meer zien. Banken en nieuwe toetreders zijn gefocust op het ontwikkelen van eigen systemen die onderling niet uitwisselbaar zijn, of alleen maar toegankelijk zijn voor eigen klanten. Dit draagt ertoe bij dat consumenten én thuiswinkeliers met betrekking tot nieuwe betaalsystemen vooralsnog een afwachtende houding aannemen.”

Om deze reden besloten de grote Nederlandse banken, ABN AMRO, ING Bank, Postbank en Rabobank om iDeal te ontwikkelen. Wat iDeal uniek maakte is dat klanten in hun eigen, vertrouwde, internetbankieren omgeving de betaling verrichten. Of je nu de TAN codes van de ING/Postbank gebruikte, de e-dentifier van de ABN AMRO of de e-reader van de Rabobank, het was net zo eenvoudig en veilig als je gewend was.

Nadat de dienst een jaar bestond en langzaam maar zeker bekender en meer gebruikt werd, werd het merk overgedragen aan Currence. Dit bedrijf, dat ook alle acceptgiro en incassomachtigingen in Nederland verwerkt, is juist opgericht om transparantie en concurrentie met betrekking tot (online) betalingen te vergroten.

Inmiddels is iDeal overal, en er zijn zelfs tal van overzichtssites die hun aanbod per betaalmethode sorteren; bekijk de selectie van beste casino’s met iDeal, of welke online kledingwinkels je makkelijkst en snelste kunt betalen.

Duurzaam of niet?

Omdat gebruikers van iDeal betalingen via hun eigen online bankomgeving doen en betalingen direct van hun bankrekening worden afgeschreven, zijn velen in de

veronderstelling dat een betaling per iDeal hetzelfde is als een directe overschrijving. Zelfs de websites van iDeal en Currence zelf spreken over een betaling direct naar de bankrekening van de ondernemer, terwijl als je even doorleest het duidelijk wordt dat ze wel degelijk met tussenpersonen of Collecterende Payment Service Providers (CPSP) werken.

Dit wordt voor de consument pas duidelijk als ze op hun bankafschrift niet de naam van de webwinkel zien staan, maar die van een betalingsverwerker (CPSP) zoals Adyen, Mollie, Buckaroo of Pay.nl.

Dat een betaling via een extra partij verloopt, maakt een transactie per definitie minder efficiënt. Wanneer je zelf direct geld over zou maken zou deze stap voorkomen kunnen worden. Hoewel het over verwaarloosbare hoeveelheden energie per transactie gaat, verwerkt iDeal tegenwoordig wel meer dan 1 miljard transacties per jaar.

Wat meer reden tot zorg is, is dat noch iDeal zelf, noch Currence ook maar met één woord over duurzaamheid schrijven op hun sites. Ook in het jaarverslag van Currence is niets te vinden over duurzaamheid, maatschappelijk verantwoord ondernemen, ESG en vergelijkbare termen.

Of een transactie met iDeal duurzaam is, is dus volledig afhankelijk van de betrokken banken en CPSP’s. Daarbij heb je als consument alleen invloed op je eigen bank, welke betalingsverwerker een bedrijf gebruikt wordt meestal niet (duidelijk) vooraf gemeld.

Conclusie

Niet alleen is het effect van de gekozen betaalmethode op de duurzaamheid van een aankoop sowieso al erg klein, daarnaast is het lastig vooraf in te schatten welke bedrijven er precies allemaal bij een transactie betrokken zijn. Vast staat in ieder geval dat dit meer bedrijven zijn dan je zou verwachten.

Wie duurzaam online wil kopen, kan beter eerst andere zaken onderzoeken. De onbetwiste eerste vraag is of een product of dienst wel echt nodig is, een van de krachtigste motto’s in de wereld van duurzaamheid blijft: “Reduce, reuse & recycle”.

Kijk daarna of het bedrijf waar je zaken mee doet een duidelijk duurzaamheidsbeleid heeft, als dat zo is, kun je ervan uitgaan dat ze naar alle aspecten, dus ook betalingen, gekeken hebben.

Tot slot valt er enorme winst te behalen met het plannen van je aankopen. Wie iedere dag losse artikelen besteld en daarmee iedere dag een bezorgbus voor zijn of haar deur heeft staan, is natuurlijk niet goed bezig, zelfs niet als het een elektrische bus betreft, ook die verbruikt energie. En wanneer je zaken als kleding koopt, besef je dan hoeveel er teruggestuurd wordt, wat een enorme extra belasting van het milieu met zich meebrengt. Niet alleen de extra kilometers, maar ook de verwerking en controle – wat er vaak toe leidt dat het op de vuilnisbelt of verbrandingsoven terecht komt.