1 december 2023 is de deadline voor de tweede ronde van de Informatieplicht. Alle bedrijven met een energieverbruik > 50.000 kWh en/of 25.000 m3 aardgas moeten dan weer aan de rijksoverheid rapporteren over energiebesparende maatregelen. De (voorlopige) definitieve lijst is gepubliceerd door RVO, maar heeft nog niet in de Staatscourant gestaan.

In dit artikel vertel ik je over die nieuwe Erkende Maatregelen. Eerst fris ik je geheugen op over de Informatieplicht. Tot slot adviseer ik (Marjon Olijdam, Stichting Stimular) je wanneer en hoe je hiermee aan de slag gaat.

In 2019 eerste rond Informatieplicht, tweede ronde in 2023

In 2019 was de eerste ronde van de Informatieplicht. De Erkende Maatregelen voor energiebesparing bestonden al wat langer, maar veel bedrijven bleken niet bekend met deze maatregelen. In de Informatieplicht werden bedrijven daarom verplicht, via een digitaal loket van de rijksoverheid, te rapporteren over het uitvoeren van de Erkende Maatregelen.

De Informatieplicht is vierjaarlijks. Dus in 2023 is er een nieuwe ronde. Op deze webpagina van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) lees je daar alles over. Deadline is 1 december 2023.

Nieuwe Erkende Maatregelen 2023

De Erkende Maatregelen zijn de besparingsmaatregelen die zich in een bedrijf binnen vijf jaar terugverdienen. Een bedrijf dat die maatregelen toepast voldoet aan de wettelijke verplichting om energie te besparen. Deze wettelijke verplichting geldt voor bedrijven die jaarlijks meer dan 50.000 kWh (inclusief eigen opwek) en/of meer dan 25.000 m3 aardgasequivalent verbruiken.

De Erkende Maatregelen Lijst (EML) is verbeterd en bevat een aantal grote wijzigingen. De meest in het oog springende is de aanpassing van de nummering. Actuele energietarieven en investeringskosten zorgen ook voor een aantal wijzigingen in de lijst. Verder is de EML verbreed naar CO2-reductie. Deze drie wijzigingen licht ik hieronder verder toe.

Nog maar één EML en dus nieuwe nummering

De nieuwe EML lag najaar 2022 ter consultatie. Maatregelenlijst? Niet maatregelenlijstEN? Ja, er is nog maar één lijst; de branchelijsten gaan vervallen. De hernummering is een logisch gevolg van het feit dat er geen branchelijsten meer zijn.

Elke branche had maatregelen voor gebouw (G), processen (P) en faciliteiten (F). De letter daarna verschilde per thema, bijvoorbeeld energiebeheer, gebouwisolatie, ruimteverwarming, etc. Daarbij was er géén vaste combinatie van letter én thema, maar werden de relevante processen steeds in dezelfde volgorde gebruikt met steeds een letter verder in het alfabet. Dus energiebeheer (1e thema) is altijd GA. Maar in branches zonder een maatregel voor energieheheer is GA voor gebouwisolatie (2e thema). De nummering van de maatregelen binnen een thema ging ook op deze manier: een maatregel had dus géén vast nummer.

Resumé, een maatregel die in meerdere branchelijsten voorkwam had altijd dezelfde eerste letter, maar verschillende tweede letters en (3e plek van de code) cijfers. Daarom is een hernummering onvermijdelijk nu de branchelijsten worden losgelaten.

De nieuwe nummers zullen, denk ik, voor iedereen een grote puzzel zijn. Toch vind ik het een verbetering. Voorheen kon eenzelfde maatregel andere codes hebben op verschillende branchelijsten. Onhandig voor bedrijven die aan meerdere lijsten moesten voldoen, en ook voor energie-adviseurs.

RVO publiceerde een lijst waar de oude EML’s vergeleken worden met de nieuwe EML. Nadeel van de wijzigingenlijst van RVO is dat deze alleen aangeeft welke oude maatregel overeenkomt met nieuwe maatregel. Deze wijzigingenlijst laat niet zien of een oude maatregel is aangescherpt (en je deze opnieuw moet controleren) of niet is aangescherpt (en je deze niet opnieuw hoeft te controleren).

Ik zie ook een ander klein nadeel. Elk bedrijf moet zelf beoordelen welke processen relevant zijn. Dat is op zich wel te doen. Maar er zijn ook processen met diverse maatregelen. Voorbeeld: in het proces ‘Productkoeling’ zitten maatregelen voor koelmeubelen die typisch in detailhandel voorkomen, koel- en vriescellen die in horeca voorkomen, en ook koel- en vriescellen op schaal van koel- en vrieshuizen.

Actuele energie- en investeringskosten

De maatregelen zijn doorgerekend met nieuwe energie- en investeringskosten. Soms resulteert dat in een scherpere randvoorwaarde van een maatregel. Voorbeeld: in de zorg moesten PL-lampen bij meer dan 2.000 branduren per jaar vervangen worden door led (GE1). Die randvoorwaarde vervalt; PL-lampen moeten voortaan vervangen worden door led (GF4) vanaf 600 branduren.

Ook zijn er nieuwe Erkende Maatregelen. Ofwel nieuw voor een branche: een energiebeheersysteem (EBS) was verplicht voor enkele branches en wordt dat voor alle branches. Of écht nieuw: bijvoorbeeld isoleren van ongeïsoleerde platte daken (GB2), en een hybride warmtepomp (GC2).

Overigens stond in de concept EML dat voor publicatie nogmaals naar de actuele energietarieven gekeken zou worden. Hoe dat uitpakt is mij nog niet bekend.

Verbreed naar CO2-reductie

De Erkende Maatregelen Lijst wordt verbreed van energiebesparing naar CO2-reductie. Zo staan er op de lijst een maatregel over zonnepanelen en een over elektrische frituur. Maatregelen waarin elektriciteit wordt vervangen door aardgas staan niet langer op de lijst (bijvoorbeeld de gasgestookte frituur).

Doelmatig onderhoud en beheer helderder

Energiezuinige technieken moeten goed beheerd worden om te besparen wat mogelijk is. Daarom heeft de overheid voor alle erkende energiemaatregelen aangegeven welk beheer en onderhoud nodig is. Wie dat niet doet, voldoet niet aan de wettelijke verplichting om energie te besparen. Het gaat bijvoorbeeld over het goed afstellen van installaties. Op de website van Infomil staat bij de EML uit 2019 per branche een overzicht met de relevante maatregelen voor doelmatig beheer en onderhoud (DBO).

Doelmatig beheer en onderhoud (DBO) wordt in de nieuwe EML gekoppeld aan de maatregelen. Onderaan een maatregel staat straks wat er verwacht wordt om te zorgen dat de techniek ook ná installatie energiezuinig functioneert.

Terugverdientijd blijft vijf jaar

Mijn grootste punt van kritiek is het uitgangspunt van de EML: energiebesparing moet zich terugverdienen in vijf jaar. Voor apparatuur (veelal levensduur tot 15 jaar) is dat nog wel logisch, maar voor bouwkundige maatregelen vind ik dat de wet ver achterloopt op wat nodig is.

Dat betekent dat grote klappers als extra dakisolatie en beter glas niet verplicht zijn. Die verdienen zich (op een natuurlijk moment) ruim binnen de levensduur van het materiaal terug! Maar niet binnen vijf jaar. Gebouwen gaan, volgens de bouwkunde en de economie, 40 á 50 jaar mee. Maar dat is theorie. Er zijn heel veel gebouwen van die leeftijd die, met een goede opknapbeurt, minstens nog eens zo lang mee kunnen. Het is een gemiste kans dat we die niet verplicht energetisch verbeteren.

Overigens heeft Minister voor Klimaat en Energie Rob Jetten aangekondigd dat het kabinet de terugverdientijd in de energiebesparingsplicht in 2027 wil verhogen naar 7 jaar. Een kleine stap in de goede richting.

Wat kan jouw organisatie daarmee? Check je MJOP! Doe het goede, niet slechts wat moet!

Naast informatieplicht ook onderzoeksplicht

Nieuw is de onderzoeksplicht voor grote inrichtingen (vanaf 10 miljoen kWh elektriciteit of vanaf 170.000 m3 aardgas(equivalent) per jaar) mét specifieke milieubelastende activiteiten (afdeling 3.3 tot en met 3.11 van het Besluit activiteiten leefomgeving) . Voor activiteitgebonden maatregelen kunnen zij niet gebruik maken van de EML, maar moeten ze zelf onderzoek doen. Eerder deden zij dit bijv. ook voor een meerjarenafspraak energie-efficiëntie (MJA) of moesten zij aanvullend energieonderzoek doen voor hun milieuvergunning.

Voor huurders verandert er veel

Huurders hadden het onder het Activiteitenbesluit en de Informatieplicht lastig. Ze waren wel verantwoordelijk voor energiebesparing, en het informeren van de overheid hierover, maar hadden veelal onvoldoende touwtjes in handen. Dat verandert.

De Informatieplicht is zowel voor de gebouwgebonden als voor de activiteitgebonden maatregelen voor de VERHUURDER. Deze moet daartoe de gegevens opvragen bij de huurder.

De energiebesparingsplicht (het uitvoeren van de energiebesparende maatregelen) voor de gebouwgebonden maatregelen is ook voor de verhuurder. De energiebesparingsplicht voor de activiteitgebonden maatregelen is voor de huurder. Activiteitgebonden maatregelen betreft de Erkende Maatregelen over Faciliteiten (denk aan Productkoeling of Terreinverlichting) en Processen (Bijv. Natlakspuitcabines of Procesapparatuur). Tenzij de demarcatielijst een andere verdeling van de verantwoordelijkheden is gemaakt, natuurlijk.

Let wel: de huurder is wél verantwoordelijk voor de EED. Dus heeft de gegevens wel nodig van de verhuurder en wordt voor de EED verwacht nog meer energiebesparende maatregelen te onderzoeken!

Als voor huurpanden ook een onderzoeksplicht geldt, zijn de Informatieplicht voor de huurder alleen voor de gebouwgebonden maatregelen en niet voor de activiteitgebonden maatregelen. De Onderzoeksplicht is voor de huurder.

Nog eens nalezen? Bekijk de Pdf’s die de RVO hierover maakte.

Aan de slag

De overheid heeft per branche wijzigingslijsten gepubliceerd met enkele nieuwe en aangescherpte maatregelen. Die moet je controleren in jouw bedrijf. Ofwel op basis van beschikbare papieren of digitale informatie (apparatenlijsten, MJOP), of op basis van een locatiebezoek. Daar kan je mee aan de slag zodra de EML gepubliceerd is. Als het loket van de Informatieplicht opent, is het invullen van actuele data zeer waarschijnlijk een eitje.

Mogelijk voldoet jouw bedrijf niet aan de nieuwe of aangescherpte maatregelen. Feitelijk moet je voldoen vanaf het moment dat de EML gepubliceerd is. In de praktijk gaf het bevoegd gezag een bedrijf vaak twee jaar om de maatregel alsnog uit te voeren. Stimular verwacht dat dat nu weer zo zal zijn. Maar waarom wachten? Hoe sneller je de maatregel oppakt, hoe sneller je profiteert van de lagere energiekosten!

Verder lezen over de erkende maatregelen voor energiebesparing

• Toelichting op alle maatregelen
  Database van Stimular met toelichting op vele verduurzamingsmaatregelen. Selecteer voor de erkende energiemaatregelen eerst je branche en dan in de tweede filterrij “Alleen verplichte maatregelen”. Deze informatie actualiseren we als de definitieve EML wordt gepubliceerd.
• Instructie om actieplan te maken voor energiebesparing
  Het selecteren van maatregelen is een essentieel onderdeel van het maken van een actieplan milieu en duurzaamheid. Of het nu is in het kader van wetgeving (EED, energielabel), een certificering (ISO 14001, CO2-Prestatieladder) of andere ambities. Hier lees je tips en trucs om doelgericht een plan te maken met de Stimular-Maatregelen.
• Toelichting op huidig Doelmatig Beheer en Onderhoud
  Lees meer over wat de overheid van jou verwacht m.b.t. doelmatig beheer en onderhoud.

Contactpersoon: Marjon Olijdam, 010 2382823

Bron: stimular.nl